Activiteiten verslag 2020
Inleiding
2020 gaat, behalve als coronajaar, de boeken in als het jaar waarin wij afscheid hebben moeten nemen van onze vrienden Thommy Reijnders en Jos Ubaghs.
Thommy
Op 20 januari overleed Thommy. Ondanks zijn levenslust en de wil om te blijven leven heeft hij de ongelijke strijd tegen zijn ziekte verloren. Vanaf oktober 2014 was hij onze eerste vrijwilliger. Hij kwam in een rolstoel en ging op handen en voeten kruipend het onkruid te lijf. Bijna elke dag was hij er en gaandeweg ging kruipen over in lopen. Zijn wilskracht en doorzettingsvermogen zullen voor ons een voorbeeld blijven en zijn gevatte antwoorden en kwinkslagen zullen wij node missen. Zeer toepasselijk siert een ondergaande zon achter ons kasteel zijn gedachteniskaart.
Jos
Geheel tegen zijn doen is Jos er stilletjes tussenuit geknepen. Op zaterdagmorgen 21 november vertelde hij ons dat hij al drie nachten niet geslapen had: ‘de jicht trekt van mijn arm naar mijn hand’. Maar de ‘dokter-in-Jos’ had zich vergist: het was de voorbode van een plotseling einde. Op maandag 23 november liet hij ons in verslagenheid achter. Zijn onnavolgbare humor was een bindmiddel in onze hechte groep en zijn tegendraadsheid gaf ons vaak nieuwe inzichten. Zijn veelvuldige uitroep: "STOP TOCH MIT DIE LUMMELKES", doelend op de mogelijke aankoop van de doeken van de Grote Salon, zal ons nog lang bijblijven.
Rust zacht lieve vrienden, wat hadden we jullie nog graag in ons midden.
En toen was er corona!
Half maart kwamen de eerste snotterende en hoestende afmeldingen binnen. Gelukkig, naar achteraf bleek, uit voorzorg. Ook wij konden er niet omheen om, vanwege de steeds verder uitdijende pandemie, drastische maatregelen te nemen. Op 25 maart werd besloten de werkzaamheden voor onbepaalde tijd op te schorten. Niet lang daarna kwamen echter de eerste ‘ontwenningsverschijnselen’. Iedereen was zich thuis op zaterdag stierlijk aan het vervelen. De vaste club en de bijbehorende ‘ouwkloete’ werden voelbaar gemist. Dat resulteerde erin dat op 2 mei de ‘1,5-meter-samenleving’ op Borgharen zijn intrede deed. Vergezeld van nog wat andere aanvullende maatregelen konden de werkzaamheden worden hervat. Uiteraard door degenen die dat wilden (en dat waren we bijna allemaal!). Wie gedacht had, dat door de omstandigheden de vaart in het restauratieproces zou verminderen kwam bedrogen uit. Eind mei schakelde Ronny een aantal van zijn medewerkers van Bessems Evenementenservice (BES) in om mee te komen werken. Samen met Edwin en Marc van de fa. Laudy zorgden ze voor een stroomversnelling. Zienderogen veranderden afgebrokkelde muurdelen in stoere, strakke, wanden en het plaveisel van het binnenplein werd in recordtempo tot in alle hoeken en gaten aangevuld.
Op velerlei fronten is dit jaar boven verwachting veel werk verzet. Wij kunnen stellen dat de zichtbare vorderingen voor alle betrokkenen een schier onuitputtelijke bron van energie blijkt te zijn. Een motor die, ondanks tegenslagen, onverstoorbaar door-dieselt. Veel bezoekers geven tijdens de rondleidingen aan dat ze die sfeer makkelijk kunnen oppikken. Ook de reacties en commentaren op facebook spreken dat uit. Laten we hopen dat we nog lang op deze manier kunnen doorwerken aan de realisatie van onze droom.
Chronologisch overzicht van overige werkzaamheden en gebeurtenissen
Januari:
Nadat we ons op 5 januari de oliebollen van Nellie Muis (vanwege de recente verjaardag van Jan) goed hadden laten smaken, werd gelijk met het hele team begonnen aan een mega klus: de snoei van de 62 lindebomen. Om het werk voor het einde van het snoeiseizoen (begin maart) af te krijgen werd een extra dag ingelast op de woensdag en op zaterdag werd een uurtje eerder begonnen.
Op 17 januari brachten de kinderen van Mimine de Geradon wederom een bezoek aan het Kasteel. Hun moeder werd in 1915 ‘op’ Borgharen geboren als kleinkind van Gravin Eusebie De Brigode De Kemlandt en Baron Raphael Selys – Longchamps. En ze kwamen niet met lege handen. Ze schonken ons een driedubbel "GOUDEN DONATEURSCHAP" en een hele verzameling foto’s uit vervlogen tijden.
20 januari was een zwarte dag voor ons. Ondanks zijn optimisme kon hij het gevecht tegen zijn ziekte niet winnen en moesten wij afscheid nemen van onze vriend Thommy Reijnders. Meer dan 5 jaar was hij bijna dagelijks in de weer voor en op ‘zijn’ Borgharen.
Op 26 januari vond het tweede matinee-concert plaats. Het strijkkwartet, onder leiding van Nikita Akulov, speelde de sterren van de hemel en Lucas Vos zorgde voor een smaakvolle begeleiding. Alle reserveringen waren in een mum van tijd uitverkocht.
Februari:
Na 5 weken snoeien, snoeien en nog eens snoeien waren de lindebomen kaal en lag de hele parkeerplaats vol met takken. Gelukkig kregen we uit onverwachte hoek hulp bij het ‘versnipperen’. George Bessems, achterneef van Ronny, kwam met zijn professionele materieel geheel belangeloos uit Swalmen en draaide de hele berg er op één zaterdag doorheen. Dat resulteerde in 50 kubieke meter houtsnippers die gratis konden worden afgehaald. Een kleine donatie was natuurlijk altijd welkom.
Drie van de vier hardstenen muurdelen zijn inmiddels gereed en de steigers zijn verplaatst naar het laatste gedeelte onder de zuidelijke zijvleugel. Voordat echter aan de herbouw kan worden begonnen, moet ook deze achterwand eerst worden ontdaan van alle loszittende stenen, wortels en ingewaterde aarde. Daarna wordt hij zorgvuldig schoongemaakt. Ondertussen heeft noonk Leon de muurankers hersteld en weer vakkundig teruggeplaatst. Het afbikken van de veldbrand gaat uiteraard ook gewoon door evenals het zandstralen en verven van het hekwerk. Zodra de hardstenen muren helemaal klaar zijn kan dat er weer ‘piek-fijn’ bovenop.
Maart:
De oude foto’s die we enkele weken gelden van de familie De Selys hebben ontvangen komen meteen goed van pas. Op een ervan (uit 1932) zijn namelijk de hondenhokken in de hoek van de binnenplaats goed zichtbaar. Zodoende kan ook deze situatie weer historisch correct in ere worden hersteld.
Op 8 maart kwamen de Tweekamerleden Kelly Regterschot en Zohair El Yassini, vergezeld van enkele ambtenaren van de Provincie Limburg, op werkbezoek. We zijn heel erg vereerd met hun komst en belangstelling voor ons erfgoed-project.
Angelique Friederichs van de SRAL (Stichting Restauratie Atelier Limburg) doet verder onderzoek naar de aanpak van de Blauwe kamer. Centraal staat daarbij het maken van de juiste keuze uit ‘vijftig tinten blauw’.
April:
Het is stil op het kasteel. Voor de tweede zaterdag geen vrijwilligers en het went echt niet. Maar ja: ook wij moeten ons beperkingen opleggen vanwege de corona-crisis. Er zat niks anders op dan alle werkzaamheden stop te zetten. Dat duurde tot 28 april. Alleen Edwin en Mark, onze professionals van de firma Laudy, gingen onverstoorbaar door en half april was ook het vierde hardstenen muurdeel af!
Mei:
Met inachtneming van de anderhalve meter, zijn de vrijwilligerswerkzaamheden weer begonnen.
Het grondige onderzoek in de Blauwe Kamer is afgerond en langzaam kan worden begonnen aan het verwijderen van de roze verf. De eerste resultaten van dit monnikenwerk zijn bemoedigend. Wordt het straks krijtverf of olieverf? Een ding is zeker: het wordt blauw!
Omdat de zuidelijke vleugel toch in de steiger stond, zijn de voegen uitgekapt en is de grijze kleur vervangen door okerkleurige voegspecie. Edwin heeft dat in een verbluffend tempo (binnen één week!) voor elkaar gekregen. Ronald, Jan, Fred en Ronny hebben vervolgens de goot driemaal geverfd, de muurankers ontroest en zwart afgelakt.
Op 20 mei wordt de kroon van het toegangshek verwijderd met de hijskraan: ook die is aan restauratie toe.
Zoals bekend wordt alle bouwmateriaal hergebruikt. Dat geldt ook voor de mergelblokken. Er is in de gracht inmiddels een compleet depot ontstaan en zijn, na enig puzzelwerk, de blokken netjes op maat gesorteerd.
Onze vrienden van de Stichting Chateau Borgharen hebben een prachtig initiatief gelanceerd. Om geld bijeen te brengen voor de aankoop van (verdwenen) interieurstukken kan men "AMIS DU CHATEAU BORGAREN" worden. Voor de bijdrage krijgt ‘de vriend’ een speldje (collectors item!), een oorkonde en een rondleiding.
Juni:
Weer zijn een aantal nieuwe onderdelen van de restauratie van start gegaan: het herstel van ramen en kozijnen en is er een begin gemaakt aan de mergelmuur tussen de brug en de botenkelder. Iedere zaterdag wordt het gedeelte waar de jongens van Laudy bezig zijn door de vrijwilligers zorgvuldig opgeschoond. Een veilige en opgeruimde werkplek betekent een vliegende start op maandag. Op 20 juni vindt het ‘hart onder de riem’ concert plaats voor de mannen van BES en de vrijwilligers op het binnenplein (met zon, bbq en 1,5 m afstand).
Juli:
Op zondag 12 juli was Nikita Akulov met een van zijn muzikale vrienden weer te gast op Borgharen. In de schaduw van de rode beuken genoten de aanwezigen van de virtuoze klanken. In de pauze vertelde Maggie Kooman – de Vet over het Hart en Vaatonderzoek Limburg en het project Loop met je Dokter. Dit evenement zal, mits corona het toelaat, later dit jaar wederom in Borgharen plaatsvinden.
De rondleidingen lopen, ondanks de coronabeperkingen, als een speer. Zo konden wij onder andere op 24 juli de medewerkers van het Sociaal Historisch Centrum Limburg ontvangen tijdens hun jaarlijks personeelsuitstapje. Het aantal vrijwilligers dat op gepassioneerde wijze de rondleidingen verzorgt is verder uitgebreid. Hierdoor kunnen we de toestroom prima aan en leveren degenen die fysiek geen zware klussen mogen verrichten een waardevolle bijdrage aan het renovatieproces.
Augustus:
De voortgang van de werkzaamheden in de gracht worden steeds beter zichtbaar. De contouren van de inlaat in de zuidwest hoek, die tot voor kort nauwelijks nog herkenbaar waren, zitten er weer in alsof ze nooit weg zijn geweest. De wapenschilden van de families de Roosen en van der Heyden zijn ook weer opgeknapt. Na dagen, weken, vele handen, noeste arbeid, doorzetten, stralen, lassen, verven, weer verven, denken en praten (veel ouw kloete) is op zaterdag 15 augustus de kroon boven de toegangspoort weer op zijn vertrouwde plaats gehesen. Met enige regelmaat kunnen we Mathy Engelen met zijn schetsboek aan het werk zien. Met strakke hand legt hij elk detail vast. Voor het inkleuren maakt hij gebruik van niet alledaagse middelen zoals rode wijn.
September:
Op vrijdagavond 4 september deed de Musical Diner Show de binnenplaats veranderen in een waar theater (Carré)! Dans, zang, drank en spijs en een dankbaar honderdkoppig publiek. De opbrengst van drie van de geveilde werken van Mathy Engelen ging naar de restauratiekas. In de serie ‘Voortleven’ in de Limburger werd op 22 september aandacht besteed aan het indrukwekkende levensverhaal van Thommy. Ook in onze verhalen zal hij blijven voortleven. Op 26 september vond voor de eerste keer het Tommy Reijnders Foundation Festival plaats. Ondanks de mindere weersomstandigheden was het super gezellig dankzij de warme klanken van Good Company en Solomon. Onder de titel Op weg naar Oude Glans en Glorie stelde onze ‘hoffotograaf’ John (Ware Helden) Pletzers in opdracht van de Limburgse Kastelen Stichting een mooie film samen over wat wij zoal in Borgharen ‘uitspoken’.
Oktober:
Vooruitlopend op de lang verwachte terugkeer van de doeken van de Grote Salon is de authentieke lambrisering al in ons bezit. Er kan een begin worden gemaakt met de restauratie die veel geduld en vakmanschap vereist van onze vrijwilliger Jan Muis. Datzelfde geldt voor Jan Frijns: hij gaat de Blauwe Kamer opnieuw in de originele kleuren terugbrengen. En u raadt het al: ze wordt weer blauw! Na voltooiing van de inlaat heeft de metselploeg de restauratie van het zuidelijke gedeelte aangepakt. Door de zeer slechte staat moeten er tientallen meters bijna in zijn geheel opnieuw worden opgetrokken. Doordat we weer zes nieuwe gouden donateurs mogen verwelkomen is aan het eind van de maand ons eerste Gouden Donateursbord vol! Op een tweede bord is weer plaats om de namen van alle mensen die een donatie van minimaal € 500 doen te vereeuwigen. We zijn maar wat blij met onze ANBI-status waardoor dit extra aantrekkelijk wordt gemaakt door de Belastingdienst.
November:
Bijna driekwart van de buitenmuren van de gracht is gereed. Tijdens de winterperiode kan alleen veldbrandsteen worden verwerkt: de mergelwerken moeten weer wachten tot het voorjaar. De grote hopen stenen beginnen door het aanhoudende ‘poetsen’ eindelijk te slinken. Met het terugkopen van de doeken van de Grote Salon is een bedrag gemoeid van € 340.000. De voorbereidingen voor de crowdfundingactie is in volle gang. We hopen hiermee het ontbrekende gedeelte binnen te halen.
Op vrijdag 27 november vormen we voor de poort een erehaag voor Jos Ubaghs. Tot een week geleden weerklonk hier nog zijn aanstekelijke lach. In een stille tocht begeleiden we hem vervolgens naar de kerk.
December:
De werkzaamheden op zaterdag hebben zich, zoals elke winter, grotendeels verplaatst naar binnen. Boven de stallen en in de rentmeesters woning wordt vanaf de zolder alles weggebroken dat er niet thuis hoort. Tussenmuren en plafonds zijn niet meer veilig voor de slopershamers van de vrijwilligers. Op de valreep van het jaar worden de gelederen versterkt met twee nieuwkomers Pierre en Guido. Waren er tijdens het kerstdiner vorig jaar nog 90 gasten: dit jaar werd het een intiem gebeuren met drie alleenstaanden uit Borgharen.
Slotwoord
In vele opzichten kunnen we 2020 bestempelen als een gedenkwaardig jaar. In weerwil van alle tegenspoed is de restauratie zelfs in een stroomversnelling geraakt. Optimistisch kijken we vooruit naar een nieuw jaar. De voortgang van onze missie zal met de ontwikkeling van een vaccin tegen corona hopelijk weer een stuk makkelijker worden. Ondanks alle ups en downs is aan niets te merken dat ons enthousiasme er onder heeft geleden.